W 1918 roku po 123 latach niewoli Polska odzyskała niepodległość. My musimy pamiętać, że w Krościenku nad Dunajcem zabory trwały aż 148 lat. Dlaczego? Już w 1770 roku, czyli dwa lata przed pierwszym rozbiorem Polski, Austria dokonała aneksji tegoż terenu.
Jak wydarzenia te relacjonowała ówczesna prasa? W numerze numer 45 z 10 listopada 1918 r. opiniotwórcza w ówczesnych czasach „Gazeta Podhalańska" zamiesiła relację z przejęcia przez Polaków władzy w Krakowie, Nowym Targu, Nowym Sączu, Tarnowie i Krościenku nad Dunajcem:
„W całym Kraju w dniach 31 października i 1 listopada władza piastowana dotąd przez Austriaków przeszła w ręce polskie. Początek dał Kraków, gdzie utworzona w imieniu rządu Komisya Likwidacyjna, złożona z posłów galicyjskich wszystkich stronnictw, dawała hasło do wybuchu. Żołnierze zerwawszy austriackie bączki na czapkach pod wodzą oficerów dokonali zamachu, zajęto forty, kasarnie, rozbrojono wojska niemieckie a generałowie musieli podpisać poddanie się.”.
Wyzwolenie spod władzy austriackiej Tarnowa i Nowego Sącza obyło się w nocy z 30/31 października. To wszystko wpływało na nastroje społeczne na terenie Pienin i Podhala.
10 października 1918 r. Powiatowa Organizacja Narodowa z dr Janem Bednarskim na czele, zwołała na 31 października nadzwyczajne posiedzenie Prezydium w biurze burmistrza Nowego Targu, zwołano też zebranie obywatelskie. To wówczas zapadły decyzje na szczeblu powiatowym o konieczności przejęcia władzy i urzędów, a także wojska na rzecz rządu polskiego.
2 listopada delegaci Powiatowej Organizacji Narodowej przyjmowali ślubowanie na wierność dla Polski w Krościenku nad Dunajcem. Była to wzruszająca uroczystość zaprzysiężenia nowych polskich władz. Wydarzenie „Gazeta Podhalańska", uroczystość odbyła się w największym porządku, a wszyscy wzruszeni złożyli ślubowanie. Orły austriackie i portrety cesarskie zdjęto, a zawieszono flagi w barwach narodowych oraz białego orła.
„W ten sam dzień w Krościenku Prezydyum miejscowego Komitetu Organizacyi Narodowej odebrało od tutejszych urzędów ślubowanie na rzecz Polskiego Rządu. Uroczystość odbyła się w największym porządku. Wszyscy ze wzruszeniem złożyli żądane ślubowanie. Orły austriackie i portrety cesarskie pozdejmowano, zawieszono orły polskie”. – cyt. „Gazeta Podhalańska” nr. 45 z 10 listopada 1918, pisownia oryginalna.
O zawiązaniu się w Krościenku komitetu „Organizacyi Narodowej” możemy też przeczytać w tym samym numerze „GP”.
„Dnia 24 b.m. na wspólnym zebraniu przedstawicieli wszystkich warstw tutejszej ludności, któremu przewodniczył p. J. Walter, po referacie dr. Konrada Zielińskiego omawiającym znaczenie manifestu oraz po dyskusyi, w której zabrali głos pp Tobolewicz, Cięciel, Dziuban, zebrani uchwalili rezolucyę w redakcyi uchwalonej na zebraniu w Zakopanem. Następnie uchwalono zawiązać w Krościenku miejscowy komitet Organizacyi Narodowej, do którego wybrano 10 członków zostawiając 2 miejsca dla przedstawicieli gminy Tylki. Do komitetu wybrano pp. Ćwiertniewicza Jana i Romana, Cięciela Jana, Dziewolskiego Konstantego, Dziubana Feliksa, Królickiego Stanisława, Mikołajczyka Jana, Rakowieckiego Filipa, dr Tadeusza Rottera i dr Konrada Zielińskiego. 27 odbyło się posiedzenie tego Komitetu, do którego weszło 2 delegatów Tylki. Przewodniczącym dra Zielińskiego, zastępcą Jana Ćwiertniewicza, sekretarzem Dziubana Feliksa, skarbnikiem Filipa Rakowskiego, delegatami do komitetu powiatowego w Nowym Targu dra Zielińskiego, jako wiceprezesa Powiatowego komitetu, oraz jako delegatów pp. Cięciela, Ćwiertniewicza Jana, Rakowskiego i Rottera oraz Jana Błażasiaka z Tylki. Uchwalono nazwę dla tej organizacyi: „Komitet miejscowy O N. w Krościenku nad Dunajcem”. Na wniosek Jana Cięciela, polecono porozumieć się z Powiatowym Komitetem w Nowym Targu i zawiązać w Krościenku okręgowy Komitet O N. do którego weszliby delegaci parafialnych komitetów z całego okręgu sądowego Krościeńskiego, a to dla ułatwienia porozumiewania się wobec trudności komunikacyi każdej parafii z Nowym Targiem.” ( pisownia oryginalna).
W Gazecie Podhalańskiej nr 47 z 24 listopada 2018 na str. 6, czytamy:
„Z Krościenka. Dnia 10 bm. odbył się tutaj obchód ku uczczeniu niepodległości Polski przy licznym współudziale mieszkańców Krościenka i okolicy. Podczas obchodu przemawiał pod pomnikiem Jagiełły dr Konrad Zieliński a w parku Jan Cięciel. W obchodzie wzięli udział między innymi także Szczawniczanie, którzy przyszli z nauczycielem Erazmem Kosowiczem na czele śpiewając pieśni i niosąc pięknie przybranego Białego Orła.”
(BES)
